Ne kadar çok ıssızlık var hayatta. Ne kadar uzun bir yol, insan'la kendisi arasındaki mesafe. Ne kadar çok söz var yalana bulaşmış. Sonu, başlangıcının önüne geçmiş ne çok iş var. Ne çok şiir var yazılmamış, okunmamış, ilham olunmamış. Ne çok insan var Allah'a değil de annesinin karnına yolculuk yapmakta olan. Ne çok dert var şifasını kendinden başka yerde arayan. Ne çok kölelik var prangası özgürlük olan. Ne çok şarkı var meyanından göç etmiş. Ne çok bilen var sermayesi cahillik olan. İçine gülen, içine ağlayan, içine konuşan, içine susan ne çok insan var.

 

İnsan,

Yolu özgürlük şarkılarıyla döşenmiş kölelikler arası koşularına bıkmadan usanmadan daha ne kadar devam edeceksin.

 

İnsan,

Yerinden her doğrulduğunda başını çarparak sarsıntı geçirdiğin şey kendin mi yoksa hakikat zannettiğin ama gerçekte içi hava kabarcıklarıyla dolu o parıltılı boşluk mu.

 

İnsan,

Kimden geliyorsun kime gidiyorsun.

 

Ne çok özlem var arasına bir sürü gurbet serpiştirilmiş.

 

Ne çok vuslat var sevgilisini, sıla-i rahimini, gurbetini kaybetmiş.

 

Erdal Çakır

 

 

Akşamı karşılamak zordur

Daha da zordur sonrası

Günbatımını bekleyen isli hatıralar

Yığılır kapına,

Yaşanmamış yaşanmışlıklar

Yaşlanmış hasret,

Çeşme başını terkeden işmar

Ağlamakla gülmek arasına çekilmiş çizgi

Bir bir çekilir aradan, boş bir meydandır artık zaman

Sürür gider, vurulur dönersin

Sevgilinin, yastığına baş koymadığı hayallerinden

 

Hep karşılayan olmuşsundur akşamı ve akşam sürgünlerini

Gurbeti mesken tutmuş bir beklemek dökülür gözlerinden

Orası hiç bir zaman burası değildir

Bilirsin dik açılardan düştüğünde kırılacağını zamanın

Bir hikaye yazayım dersin, yazılır yazılmaz silinen

Kimseler bilmesin, kimseler görmesin

Bir 'ah'ın kaç ömürlük bir yolun yolcusu olduğunu

Aşılamayan dağlardan, gidilemeyen yollardan

Dönemeyip gelenin

Üzerine yemin edilip de tutulmamış bir söz olduğunu görürsün

 

Vaktin buğusunu silmektir işin yaşaran gözlerle

Kendime söyleyeyim de bana bir çay getirsin dersin

Oturup içelim,

Bir kader gibi,

Az sonra kapımı tıkırdatacak akşamla birlikte

 

Erdal Çakır

06.11.2024

 

 

 

 

Daha ilk cümlede bu yazının son cümlesi ne olmalıdır diye düşüneceğim hiç aklıma gelmezdi. Arayacağım. Bu, hayatımın son anından yaşamaya başlamak gibi bir kadere talip olmak olsa da arayacağım. Sanki ben sanki sen sanki o, mühlet verilmiş biz, ertelenmiş siz, kaderlerini yolun yarısında terketmiş onlar... Ölümü, çıtkırıldım bir ah'ın çeperlerine hapsetmiş zamane iğretiliklerine frapan menkıbeler yazan uçsuz kalem... Bana bir virgül atıp, sana nokta koymak... Ne yani hikayemiz burada bitti mi.

Önce kahramanlarını bul, sonra onlar üzerinden bir tarih yaz. Ya da insansız bir tarih yaz ve sonra yasak ağaçtan silkelediğin meyveleri insan diye yerleştir içine.

Düşün ki Ademsin, punduna getirip Havva'yı iteledin cennetin ucundan aşağı. Cennetine döndün, gel keyfim gel seanslarına. Havva düştüğü yerde feminizm festivalleri düzenlemeye başladı. Feminizm var ama Adem yok. Yani günahı var ama günahın ameli ortada yok. Ademsin, cennettesin. Cennet var, Yasak ağaç var, İblis var ama Havva yok. Hadi şimdi otur ve bir insanlık tarihi yaz da göreyim.

Düşün ki Havvasın, cennetin ucunda durdun ve kollarını açıp Ademe gel bana dedin. Adem uçarcasına geldi. Tam sana sarılacakken birden kenara çekildin ve Adem hızını alamayıp cennetten uçtu. Cennetine döndün. Ademsiz aşım ağrısız başım diyerek sefa sürmeye başladın. Adem düştüğü yerde yarı filozofik bir biçimde maçolaştı. Havvasın, cennettesin. Cennet var, Yasak ağaç var, İblis var ama Adem yok. İnsanlık tarihi yazmakta ısrarlı mısın hala.

Yukarıdaki senaryoya göre ne cennet tam ne dünya; ne Adem tam ne de Havva. Yarım tamlık yoklukla eşleşir.

Bu durumda insanın tarihini kim yazacaktır: Elbette İblis.

Ontolojik manada huzurdan kovularak yalnızlaştırılan tek varlık İblis'tir.

Peygamberleri ve peygamberler tarihini yok sayarak yazılan bir insanlık tarihi, insanın vak'alara yapışık bir kadere ve vak'alar karşısında köleleştirilen bir manaya hapsedilmek suretiyle, sanki peygamberlerle ortaya çıkan insanlık müktesebatı ayrı bir evrende yaşanmışçasına yazılan bir tarihtir. Evrim telakkisinin egemenleştirildiği bir dünyada insan sadece bir türdür ve Halife-İnsan hakikati, misyonuyla birlikte anakronik sayılarak mitosun ispatlanamaz seyyaliyetine mahkum edilmiş ve de bu vadide insan edilgenliğe itilerek yalnızlaştırılmıştır. O sadece bir tür, pasif bir suje ve yalnız bir "yığın"dır.

Oysa günah bile yalnız bırakıldığında tevbesini bulamaz. İblis'in başına gelen aynıyla budur. Adamlık, günahına da sahip çıkmaktır. Aidiyetsiz ve kimliksiz günahın tevbesi de kendisi gibidir; adresi ve menzili yoktur.

Modern tarih bize neyi okutuyor. Taş Devri, Yontma Taş Devri, Cilalı Taş Devri; avcıydık, toplayıcıydık, fena halde kıyıcı ve kıllıydık, kuyruğumuz da vardı. İlkeldik. Sonra birden aklımız başımıza geldi, ateşi bulduk, derken tekerleği; şu şu hayvanları da evcilleştirelim dedik, evcilleştirdik vs. vs. vs.

Kuyruğumuzu nerede ve ne zaman bıraktık bilmiyoruz.

Yoksa kuyruğumuz İblis'in elinde mi kaldı.

Yazının başında belirttiğim o son cümleyi galiba bulamayacağım. Neyse bu yazı da son cümlesiz olsun.

Dağınık kalsın. Elbet bir toparlayan bulunur.

 

Erdal Çakır

30.10.2024 

Kar, ince bir tül gibi örttü Ankara'yı. Ucundan tutup hafifçe kaldırsak bu tülü, altında el değmemiş bakir bir morluğa değecekmiş gibi elimiz. Kimbilir, belki de bir yazgının son nefesine, bembeyaz bir mahremiyete, uzaklardan getirilemeyen yakınlıklara, sarfedilecek bir dil bulamamış sözlere, kimsesizler mezarlığına defnedilmiş bir manaya değecek elimiz.

Kar... Gökten inen beyazlık. Üstümüze yağan iffet. Odanın penceresinden bakan gözlerde buz tutan buğu. Hangi hatıra geri getirilebilir veya hangi olay hatıra olsun diye yaşanır. Hiç akşam görmemiş sabahlar, sabaha vadesi yetmemiş akşamlardan süzülüp gelen ıssızlığın yalın kılıç doğradığı vakitlerden köşesine sinmiş bir 'an'a teselli kabilinden ne söylenebilir.

Yine de biliriz ki kar var, üstümüze yağmaktan kibirlenmeyen, ayaklarımız altında kalmaktan gocunmayan. Kalbimizde eriyen sıcaklığıyla ruhumuza serilen örtü.

Tabloyu tamamlayan sımsıcak demli bir çay

Ve henüz yazıya girme yasağı getirilmemiş sigara.

 

Erdal Çakır

24.11.2024

Hatice ve Burak Uslu'ya...

 

Bildiğin gibi değil.

Bilmediğin gibi de değil.

 

Kim derdi ki, mühür vurulacak; gece inzivasına çekilerek ışıl ışıl gözlerle karanlığını tek tek ayıklayıp içine akıtacak. Mühür vurulacak ve mil çekilecek gözlerine karanlığın.

 

Bildiğin gibi değil.

 

Ben bir harf idim. Seni, beni, onu bilmez idim. Bilmediğimi bilemediğim kadar bilir, bildiklerimi bilemediklerimden çıkarıp kalbime istiflerdim kendimi. Ben bir harf idim. Mana güderdim cehaletin uçsuz bucaksız ovalarında. Bildiğin gibi değil. Çoğaldığımı hissettim bir gün. Çoğaldıkça gölgelerim de çoğaldı. Üstlerinden atlayarak yürüyordum gölgelerimin. Yürüyor muydum gerçekten. Çocukça bir feryadın dilinde ünlenen bir sestim. Yayıldım. Üstüme üstüme geliyordu çokların hepsi. Birden çoğaldığımı gördüm çoklara karışarak. Ben beni kaybetmiştim. Hadi beni arayalım dedim. Çokların hepsi beni arıyordu. Ben hepsine karışmıştım tek tek. Bütün çoklarda vardım, ama hiç birinde görünmüyordum.

 

Ben bir harf idim diye ünledim çoklara. Şimdi her yerde varım ama kendimde yokum. Kendimden yokum. Sana, bana, ona, kendime yokum. Bildiğin gibi değil. Gölgelerimin üstünden atlayayım derken kendi üstümden atlamışım. Geri de dönemiyordum. Üstümden atlamış ve kimin olduğunu bilmediğim bir gölgenin çukuruna düşmüştüm.

 

Bildiğin gibi değil.

Bilmediğin gibi de değil.

 

Tanımlanamıyordum. Tamlanamadığım için tanımlanamıyordum. Ağırlığım tümüyle üstüme binmişti. Nefesim kesilmişti. Beni çekin üstümden diye haykırdım. Kaplanmıştım kendimle. Göz gözü görmüyordu kendimden. Her şeyi kaplamış lakin her şeyle de kaplanmıştım. Heey çokluk diye seslendiğimde, 'ben'im karşılığını alıyordum.

..................................................

 

Ey Kutlu Nefes,

Bana ruhundan üfle,

Kendine çek,

Ki bir bir ineyim üzerimden,

Bana üfle ve zamanın efendisi yap beni,

Ki bir bir ineyim ben'lerimin üzerinden,

Ey Kutlu Nefha,

Ruhuna çek beni,

Gölgemi zamanın üstüne sal,

Ki diz çöksün iblisler,

Heybetimin şavkına.

 

Ey varlık mihrabına boy veren Kutlu Kalem,

Beni yükselt,

Ve benden bir kelime yap gökleri tutan.

 

Yani dostum,

Bildiğin gibi değil

Bilmediğin gibi de değil

Var mısın elimden bir tas çorba içmeye,

Korkma,

Can eritip katmışızdır çorbamızın suyuna,

İçtiğin yağ, salça, kılçık hükümranlığı değil,

Can suyudur, cennetten gelip cennete akan.

 

Yani burası orası değil,

Bu sen de o sen değil,

Yani anlayacağın,

Hiç bir şey,

Bildiğin gibi değil,

Bilemediğin gibi de değil.

 

Erdal Çakır

14.11.2024

 

 

Uyuyordum, uyandırıldım. Uyuyordum; rüyalarıma bölünmüştüm. Kendime bölünmüştüm, şeylere, mertebelerime, insanlara, dünyaya, büyüklüğüme, küçüklüğüme…

Kendimden bölünmüştüm; sağıma, soluma, altıma, üstüme, yanlarıma, yönlerime, cümlelerime…

 

Uyandırıldım. Alem değişmişti. İnsan, hayvan, bitki, taş-toprak; Adem, Nuh, İbrahim… Hepsi bende görünüyordu ama ben hiçbirinde ve hiçbir  yerde görünmüyordum. Gayb halindeydim. Bilinmiyordum. Allah beni bildi. "Allah yerin ve göklerin gaybını bilir". Kendi 'gayb'ımdan da gaybî idim. Uzatılan bir gölgeye tırmandım ve düştüm. Kanamıştım. Gaybıma kan bulaşmıştı. Aktım, kanımı topladım ve yürüdüm. Damarlarıma hücum ettim. Uzun bir akışla kendime aktım durdum.

 

Bütün bilinirliklerin zirvesine bilinmezin sancağını diktim ve yürüdüm. Tüm bilinenlerin ve bilinmeyenlerin bir şaşkınlık denizinde yüzdüğünü gördüm. Bilenin, bilinenin, bilinmeyenin cehliyle sıfatlanmıştım. Bilmek ne güzel, bilmemek ne tatlı diyecek bir mertebenin de cahiliydim. Güzel ne, çirkin ne, alim kim, alem ne ve neresi… Ben kimim sorusuna ise milyonlarca yıl uzaklıktaydım.

 

Ol denildi; irkildim. Hitap banaydı. Nasıl olacaktım. Oysa çoktan oldurulmuştum. Ol emrine baktım. Olana baktım. Oldurulana baktım. Gayba baktım. Gaybî olana baktım. Olma denilseydi ne olacaktım. Olmayacak olana neden olma denilsindi. 'Ol'u da bilmiyordum 'olma'yı da.

 

Birden 'bilinmez'in en bilinen olduğunu fark ettim. Sancak diktiğim zirveye koştum olanca hızımla. Sancak yerinde yoktu.

İbrahim diye ünledim.

Rabbine dön ve Ona sor dedi İbrahim.

Soruyu O sordu, bana soru kalmadı ki dedim, ne sorayım.

Teslim ol dedi İbrahim. Bütün sorular ve cevaplar teslimiyette gizli.

Peki dedim. Yapıştım ibrahim'in eteğine. Bana söyle dedim, ne oldum, ne olmadım. İbrahim başımı okşadı önce ve sonra tuttu fırlattı beni. Al bu senin adamın diye gür bir sesle seslendi fırlattığı yöne doğru. Ulu bir gölgenin dibine düşmüştüm. Korka korka başımı kaldırdığımda bir gül cemal gördüm. Korkma dedi ben Mustafa'yım. Elimden tuttu kaldırdı. Soruların ve cevapların padişahı sen misin dedim çekinerek.

Tebessüm etti.

Efendim dedim. Efendim dedim. Doyamadım bir daha Efendim dedim.

……………………………………………………………………………………

Rabbim, bana merhamet et. Gel ve kollarında uyut beni bu gece.

 

Erdal Çakır

27.08.2023 

Hırkamı çıkarıp ruhumun üzerine serdim. Benden hiçbir şey kalmayacaktı geriye, ahdetmiştim. Ahdetmiştim, çünkü ben, bütün geriye kalmışlıkların ve geride bırakılmışlıkların ardınca yürüyen bir gelecek zaman imgesiydim. Yoluna oturduğumda, şaşkınlığına sırtını dayamış güneş ışınlarında çoğalan sokaklar, bir bir üstümden geçip gölgene dökülüyordu. Kana susamış hayaletlerin köşe başlarına bıraktıkları masalları dinleyince, bir nesnenin bir özneyi yutuş denemelerini cesur bir kavrayışla yok edip geçtim. Susamışlığımı kopya eden her ne varsa, çölleşen figürlerle kayıp gidiyordu avucundan zamanın. Ben umursamıyordum.

Gözlerimle gördüğüm ilk hikayem olduğunu biliyordum. Gözlerimle gördüğüm ve sürekli insandan hikayeye, hikayeden insana dönüşen ilk hikaye. Bu vaktin yolcusu sen misin diye sormuştun hani. Hani, yolculuğum ben demiştim, yolcu değil. Bütün yolcuların yoluna serilmiş yolculuk. Bütün ilk hikayelerin ilk adımındaki ilk seğirme, ilk heyecan ve topuklarına kadar kana bulanmış o kutsal yorgunluk.

Bu yol gözlerinde biter ama yolculuk devam eder demiştim. Sana getirmem gereken geceler var demiştim, gündüzler var, yüzyıllar var. Seni götürmem gereken günler, aylar, yıllar ve kıyamet var. Sonrası da var. Sondan önceki sen, senden önceki sonralar var. Yürünecek çok yol, yürünecek çok sen ve çok ben var.

Bir damlaydım ben, bütün denizleri içine alan. Bir mezar kadar serindim ve bir mezar taşı kadar yakıcı. Ettiğim her sözün kabuğunu soyduğumda ölümün her türlüsü ve dirimin şavkıyan tüm renkleri avucuma birikiyordu. Ölümün bir mertebe olduğunu anlamam uzun sürdü. Uzun seferler, uzun rüyalar, uzun yokoluşlar ve uzun varoluşlar yaşamam gerekti. Sen bunların hepsi olabilir miydin. Veya bunların hepsi sen.

Kırık bir ifade gibi yaşadım belki. Düzgün cümleler kurulamamış olabilir benden hele de düzgün hayatlar. Ama kendisinden çokça hüküm cümlesi çıkarılmış upuzun bir ibare olduğumu biliyorum. Bir soru işareti gibi görmedim hayatı. Benden önce defalarca  tekrar tekrar yaşanmış ve sanki bütün soruların da toplam cevabıydı hayatım. Sormadım, sorulmadım, yaşadım sadece.

Bir soruluk hakkım olsaydı bu hayatın içinde, şöyle mi sorardım acaba:

Sen bu hayatın neresindesin.

 

Erdal Çakır

 

 

Gaziantep yöresine ait bir sevda türküsü. Son derece içli ve dokunaklıdır.

 

Bahçalarda zerdali

Benim yarim gül dalı

Kiraz gibi dudakları

Şeker ezer dilleri (güllü yar)

 

A benim allı yarim

Yanağı güllü yarim

Ben sana git mi dedim

Ellerde yat mı dedim (güllü yar)

 

 

Bahçalarda gül dalı

Var git ellerin yari

Sen bana yar olmazsın

Yüzüme gülme bari (güllü yar)

 

A benim allı yarim

Yanağı güllü yarim

Ben sana git mi dedim

Ellerde yat mı dedim (güllü yar)

 

Kaynak kişi: Hüseyin Yıkıcı

Derleyen ve notaya alan: Muzaffer Sarısözen

 

 

Zerdali, gülgiller ailesinden, adına yabani kayısı da denilen bir meyve. Tadı mayhoş, sulu ve lezzetlidir. Çekirdeği acı olup, kayısıdan ufakçadır.

 

 

"Bahçalarda zerdali

Benim yarim gül dalı"

 

Söz elbette döner dolaşır sevgiliye gelir. Zerdali burada sözü sevgiliye bağlamak için bir ara yüz, bir mana bağlacıdır. Esasında bütün sözler, sevgiliye çıkacaksa bir anlam taşır. Öbür türlü gevezelikten başka bir şey değildir. Sevgiliye götüren herşey, onun yolunda bir işaret ve telmih olduğu için değerlidir. Dolayısıyla zerdali bu Türkü'de bir meyveden fazlasıdır. Çünkü zerdali demeseydik, sevgilinin bahçedeki gül dalı olduğunu söylemekte zorlanacak, belki de ara sokaklara sapmak zorunda kalacaktık.

 

Bahçe, gölgelerin birbirinin üstüne bindiği, küçük ağaç veya bitki gölgelerinin, büyüklerin gölgesine sığınarak varlık iddiasında bulunmaktan haya ettiği, serinliğin hükümran olduğu, güneşe kafa tutma anlamsızlığının akıl ve tevazu havuzunda eridiği mekandır.

 

Bahçenin yakışığı da sevgilidir tabii ki.

 

Emrah'ın bir Türküsü'nde dile geldiği gibi:

 

"Salındı bahçeye girdi

Çiçekler selama durdu

Mor menekşe boyun eğdi

Gül kızardı hicabından"

 

Daha nasıl anlatılabilir ki.

 

Sevgilinin bahçemize adım attığı yer, Adem'e meleklerin secde ettiği yerdir. Renklerin terlediği, çiy tanelerinin doğan güneşin kalbinden feyiz aldığı, var'ın var olarak gözüktüğü, yok'un da bütün cesaretini toplayarak var gibi gözükmeye çalıştığı, mananın peçesini indirip üryan hale geldiği, rakamların cemîcümlesinin 'bir'e bağlılıklarını ve biatlarını "Dil ile ikrar kalp ile tasdik" meyanında arz ettikleri yer...

 

Sevgili yüzünü bir kez göstermeyegörsün, her şeyin ve hiç bir şeyin ona doğru seğirtmekte olduğunu görürüz. 'Her şey' ondan ibaret olduğu gibi, 'hiç bir şey' de o 'ibaret'in içinde kendine bir nokta kuturcuğunca bile olsa bir yer bulmaya razıdır.

 

 (Ara Not: Bugüne değin hiç aşık olmadıysanız, yazının devamını okumayın lütfen, zarar görebilirsiniz. Okuduğunuz kısmı da okumamış sayın ve unutun)

 

"Kiraz gibi dudakları

Şeker ezer dilleri"

 

Tam burada biraz ara verip soluklanmak gerekiyor. İnsanın nefesini kesen cinsten bir söyleyiş. Böyle mi söylenir yahu: Kiraz gibi dudaklar, şeker ezen diller... Dükkanı kapat git demekten beter. Lafız itibarıyla son derece sade ancak, manası yönüyle tam bir sehl-i mümteni.

 

Ne alakası var denilebilir lakin "Kiraz gibi dudaklar" melametin ta kendisi. Nasıl mı. Melamet dediğimiz şey, 'O'nun yani sevgilinin, 'O' dan başka bir şey olmaması ve 'başkası'ndan gizlenmesidir. Açıkçası 'O' oluşu gayblığındadır. Mahremiyet esastır. "Kiraz gibi dudaklar" mahza teklik ifade eder. Zira sevgilinin, sevgi ile kaimiyeti, aşığın, sevgilinin tekliğine karışması, sevgilinin de kendisinde olan herşeyi aşığına has kılmasıdır. Kiraz gibi dudaklar, 'tek'e ait olmalıdır ki kiraz kırmızısında kalsın. Aksi takdirde 'çok'la temas, dudakların kararmasına, kiraz kırmızılığını kaybetmesine neden olur. Hadi biraz daha somutlaştıralım ve manayı şöyle bağlayalım: 'Çok' u öpen ve çok tarafından öpülen dudaklar kirazın tadını da, kırmızısını da yitirir.

 

Kiraz, muhteşem bir estetiğe sahiptir. Kırmızısı da kendine özgüdür. Kırmızı aşkın yani melametin rengidir. Gayet tabiidir ki, o dudakların hemen arkasında duran dilden de şeker misilli sözler sadır olacaktır. Vuslat dese de eşsizdir, firkat (ayrılık) dese de eşsizdir. Değil mi ki hepsi o dildedir o halde firkat de odur, vuslat da. Her şey ondadır ve hiç bir şey ondan başka bir yere gitmez, gidemez. Mütemmim kelam, aşığın da bir yere gidemeyeceğidir. Bir, sevgilinin kendisi, teklik de sevgilinin bir ve biricikliğinden başka sevgili kabul etmeyen aşıklıktır. Bu mertebenin kemalatı, başkalığı da 'Bir'de görür çünkü.

 

"A benim allı yarim

Yanağı güllü yarim

Ben sana git mi dedim

Ellerde yat mı dedim"

 

Haşa. Bu 'başka'ya ve 'başkalık'a bir varlık atfetmektir ki, haza küfürdür. O gelecek de biz ona git diyeceğiz öyle mi. Gitmişliği gitmiş olarak  görmemiz, bizim şaşılığımızdandır. Çünkü sevgili, gelmişlikten de gelmekten de, gitmişlikten de gitmekten de önce gelmeyi ve gelmişliği ezel-ebet kararına çoktan sabitlemiştir. O gelmenin de gitmenin de ötesinde bir yerde kaimdir. Aşıklık bu kaimiyete duyulan aşktır. Bildim de sevdim, gördüm de aşık oldum cümlesinin karşılığı, 'hadi ordandır'. Bu demde ehl-i dîl şöyle der: Sen ne bildiğini biliyorsun, ne gördüğünü biliyor ve görüyorsun.

 

"Bahçalarda gül dalı

Var git ellerin yari

Sen bana yar olmazsın

Yüzüme gülme bari"

 

İşte burası naz makamıdır. Çünkü hüküm inmiş, sevgili mührünü vurmuştur. Aşığın sevgiliyi gönderdiği yer de kendisidir, çağırdığı yer de.

 

Sevgili bir an yüzünü çevirdiğinde, aşık kişiye olan biten ne varsa tufan görünür. Kıyamet koptu sanır. Aşıklığın alamet-i farikası da budur. Oysa bilmez mi ki, aşık yüzünü nereye çevirse, sevgilinin yüzünden başka yüz yoktur. Elbette bilir de işi sarhoşluğa vurur. Cilve ve naz, aşıklıkta kirazın kırmızılığını ve tadını fark ettiren yani fark'ı gösteren ve bu minvalde fakr'a düşürendir. Artık ne bu kalmıştır ne de şu. Hepsi 'O'dur hepsi O.

 

Erdal Çakır

5.02.2024

 

Ali Pala, dostum, karındaşım Hüseyin Pala'nın, benim bir zamanlar kendisine büyük dostum diye hitap ettiğim küçük oğlu. Ali hala büyük dostumdur ve öyle de kalacak. Z kuşağından. Üniversite okuyor. Üç  abisi var. Abileri de has dostumdur, Amcaoğlu Mustafa Burak da.

 

Ali ile ilk tanıştığımız zamanlarda (2014) kendisine, Ali sen bizim müctehidimiz olacaksın derdim. Yüzünde, belli belirsiz bir gülümsemeyle, bu adam ne demek istiyor istifhamını saklı tutarak ve müctehidden neyi kastettiğimi anlamaya çalışarak hikmetle susardı. Yahu çocuk, müctehid kim, müctehidle bana ne yüklemek istiyorsun diye dön bir kere sor değil mi. Sormadı. Ben, sen bizim müctehidimiz olacaksın dedikçe o sustu. Anladım ki hikmet ve hikmetle susmak 'Ali'liğin mayasında var. Müctehid olabilmenin temel şartı da ince susmak, ince dinlemek,  ince kavramak, ince hükmetmek ve söylemek değil miydi zaten. Sonra sonra anladım ki, problem, Ali'nin, benim kendisine ne söylediğimi anlayıp-anlamaması değil de benim Ali'nin suskunluğundaki o zarif, o manalı duruşu anlayamama kabalığında gizliydi.

 

Günümüz efkar-ı umumiyesinin, z kuşağı dendiğinde hemen bir çırpıda sıraladığı suçlayıcı nitelikteki ithamlarıyla, Ali'yi anlayamamamdaki kabalık nasıl da örtüşüyor. Bu illiyet bağı üzerinden konuşacak olursak, söylenecek o kadar çok şey var ki. Benden önceki, sonraki ve içinde bulunduğum kuşaklar "Ekmek"le daha açık söylemek gerekirse ekmeksizlikle korkutulmuş kuşaklardır. "Ekmeğini kazan sonra ne yaparsan yap" bizim kuşaklara va'z edilmiş temel düsturdur. Akıllı ol, ekmeğini kazan, (erkeksen şayet) askere git-gel, evlen ve sonra sen de ekmeğini kazanacak nesiller yetiştir. Sıralı bir hayat. Bu hayatı va'z eden nesilleri (anne-babalarımızı, dedelerimizi-ninelerimizi) asla suçlamıyorum. Çünkü, onlar hakikaten büyük bir yokluğun, yoksulluğun, açlığın içinden gelen nesillerdi. Neyi görmüşlerse onu bilip-söyleyecek, neyi görememiş ve yokluğunu yaşamış iseler onu adeta kutsal  hedef olarak göstereceklerdi. Bu son derece doğaldı. Dolayısıyla yukarıda andığım ve bütüncül anlamda bizim kuşaklar diyebileceğim kuşaklar, bir şey olabildiyseler, bir yerlerde kendilerine mevzi tutabildiyseler bunlar el yordamıyla olan şeylerdi. Ancak teessüfle belirtmem gereken husus şudur: Bizden ne kemal mertebesinden bir alim zuhur etti ne yetkin bir düşünürümüz oldu ne sanatkarımız ne de farklı meslek alanlarından dünyaya "hodri meydan" diyecek insanlarımız... Sözünü ettiğim yoksunluğa ilaveten bizden dini bütün kişilikler, esaslı komünistler, kapitalistler, materyalistler de çıkmadı. Hibrit kimliklerden oluşan garip bir mozaiğiz biz. Hadi istisnalar hariç diyelim ve onları bir tarafta tutalım da sözünü ettiğim mozaiğin içinde görünen herkes, ben bu 'istisna'ya dahilim diyerek kendini rahatlatsın...

 

Korkutulan nesillerin karakteristiği özgüvensizlikle, kompleksif tutum ve davranışlarla, tutarsızlıkla, harici olanı matah görüp baş tacı etmekle, ictihad edememekle malûldür. Mesela müsteşrikin biri çıkıp da Gazali, İslam düşüncesini, felsefesini donduran dahası ictihad kapısını da kapatan adamdır demişse, bu artık bizim için değişmez bir hakikattir. Düşünce  tarihimizden günümüze intikal etmiş bu misil tartışmalar bizim müktesebatımızda var olsa bile bu artık, "müsteşrik"in sözde tespitiyle  hükme bağlanmıştır. Yani tartışılamaz bir keyfiyet kazanmıştır. Yani Gazali, tam da öyle, maruz kaldığı ithamla muttasıf bir alim ve muhakkiktir! Söz konusu 'a priori'yi tashih etme gereği bile duymayız. Oysa işin hakikatine yöneldiğimizde, Gazali'ye yapılan bu suçlamayla öyle bir tarihi skandala ve iftiraya imza atmış oluyoruz ki, Miladi 1111 tarihinde vefat etmiş bir kişi (Gazali), yapıp ettikleriyle, yazdıklarıyla kendinden önceki müktesebatın verimlerinin can alıcı noktasını dondurabilecek tesirde bir iş yapmışsa, ki buna vahiy de dahildir, dönüp o müktesebatı sorgulamakla yüz yüze kalmaklığımız söz konusu değil midir. Bunun ucu, vahyin mahiyet ve muhtevasının zamanlar ötesi hakikatine de dokunmuş olmuyor mu. Gerçekten biz ne dediğimizi biliyor muyuz. Bir ferdi ya da nesli, bir konunun tarihen  suçlusu görmek, a priorik ve de illüzyonik bir kendini ibra etme ameliyesi değil midir. Bugün z kuşağı diye adlandırdığımız kuşağa bakışımızdaki bulanıklığın da bu paranteze dahil bir sıkıntıyı ihsas ettiğini söylememiz gerekmektedir.

 

Z kuşağı kendi hikayesini henüz yazmadı. Şahsen ben, z kuşağından ümitliyim. Onların görünürdeki savrukluğunun, pervasızlığının, agresifliğinin, deistliğinin, a teistliğinin, a gnostikliğinin bizimle olan ilişkisini ne kadar düşündük ve düşünüyoruz. Z kuşağının dinle olan ilişkisinde görülen kayıtsızlık ve bizim telkin ettiğimiz dine getirdikleri reddiye, bizim idrak ettiğimiz ve yaşadığımız/yaşamadığımız dine getirdikleri reddiye midir yoksa "ed-Din"in zatına bir reddiye midir.

 

Başa dönecek olursak, Ali Pala, yani benim büyük dostum geleceğimizin müctehididir. Kendi kuşağından da Ali gibi müctehidler çıkacağından şüphem yoktur.

 

Ali Efendimiz (Allah Ona rahmet etsin) başta olmak üzere bütün Alilere selam olsun.

 

Erdal Çakır

05.06.2024

Neydi o Cuma namazı sırasında kalbime gelişin. Gelişinle birlikte her şey genişledi. Dünyanın bütün camilerini ve o camilerin mihraplarını gördüm. Bütün mihraplarda secde halindeydim. Mü'minlerin rükûlarında eğilen, eğildikçe Azîm isminde kıyam eden, bir peygamberin kalbine ilka olunan ayetinde Cebrail'in mübarek dilinden dökülen, Endülüs'ü fetheden, Kudüs'te göğün perdelerini kaldıran, Buhara'da derviş, İstanbul'da Süleymaniye, sınır boylarında şehit olandım… Ne hallerdeydim, ne hallerde. Herkes sükûn halinde, okunan hutbeyi dinliyordu. Bozulan ticaretler vardı, Cuma sonrası imzalanacak akitler, huzurlu - huzursuz evler, çekip giden sevgililerin geride bıraktıkları hüzünler, yeni bir buluşmanın tatlı heyecanı, yaz mevsiminin terindeki kaşıntı, bir an önce dünyaya dönme sabırsızlıkları, yolunda giden işlerin rahatlığı ve hatırlanan şükür… Neler vardı neler.

Sen kalbimi okşayınca Rabbim, kendimi Sadreddin Konevi'nin kabrinin başında buldum. Ne güzel kulundur o. O ne güzel, ne büyük bir gönüldür. Sen nelere kâdirsin ey Vacib-i Mutlak. Efendim Sadreddin'e nasıl tecelli etmişsin ki, içine sığamadığı bu dünyayı derleyip toplayıp bir zerrenin içine sığdırmış. Çiçeklerini okşadım mezarında biten, taşına dokundum, sarsıldım, mahzunlaştım, seni çok seviyorum Efendim dedim, seni yaratanı çok seviyorum dedim. Kalbime baktığımda her şey silinmişti. Sen vardın sadece. Ne ben kalmıştık ne de Pîrim Sadreddin. O dünyanın Malatyasından, ben Erzincanındandım. Yok olmuştu dünya, kaderimiz sanki Efendim Davud'un elinde bir demir yumuşaklığı, Efendim Muhammed Mustafa'nın dilinde bir ahiret yurduydu.

Elimi başını okşar gibi değdirdim mezar taşına Pîrim Sadreddin'in. Bir hoş oldum. Efendim dedim, seni çok seviyorum. Sen ne demiştin efendiler efendisi Muhammed Mustafa için: "Ey Efendim Muhammed, Cenab-ı feyz-i mutlak olan Allah hiçbir kulunu sevdirmedi senin kadar, hiç kimse senin kadar sevilmedi ey şanlı Resul, hiç kimse senin kadar sevmedi".

Rabbim bir Cuma vakti beni sana gönderdi. Bu nasıl bir şenlik, nasıl bir buluşmadır Pîrim. Sana Rabbimiz'in selamını getirdim. Senden de selam almaya geldim. Sana kederlerimden, sıkıntılarımdan bahsetmekten haya ederim. Bir zerrenin içine hapsettiğin dünyayı huzuruna taşımaktan utanırım. Hazreti Allah'a sığınırım. Kederlerimin ve dünyamın da Rabbi O çünkü.

- Bu dünyada senden geriye ne kaldı Pîrim.

- Bir nefes sadece

- Dünyadan sana ne kaldı Pîrim.

- Rabbimin yüzü


Ey Zat-ı Ecelli olan Allah'ım, sen nelere kâdirsin.

Bütün övgüler sana.

22.06.2012 Cuma
Erdal Çakır